Ficha Micológica
 Calocybe gambosa
  (Fries) Donk - (1962)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: José Luis Larred)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Detalle láminas. (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Antonio García Tabernero)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Antonio García Tabernero)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Antonio García Tabernero)
Calocybe gambosa
Sección longitudinal. (Foto: Antonio García Tabernero)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Jorge Jiménez)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Antonio García Tabernero)
Calocybe gambosa
Calocybe gambosa (Foto: Antonio García Tabernero)
Taxón en Catalogue of Life: 2016 Annual Checklist
 
Agaricus georgii L. 1753
Agaricus georgii var. georgii L. 1753
Agaricus albellus DC. 1805
Agaricus gambosus Fr. 1821
Agaricus aromaticus Roques 1832
Tricholoma gambosum (Fr.) Gillet 1871
Tricholoma georgii (L.) Quél. 1872
Tricholoma palumbinum Quél. 1878
Gyrophila georgii (L.) Quél. 1886
Lyophyllum gambosum (Fr.) Singer 1943
Popularmente:
E: Seta de San Jorge - Lansarón - Nansarón / Vs:Perretxicoa - Ziza / Ct:Moixernó / Fr:Mousseron vrai - Fr:Mousseron de Saint-Georges / Fl:Kevätkaunolakki - Kevätvalmuska / S:Vårmusseron
DESCRIPCIÓN MACROSCÓPICA:
- Sombrero: Una seta de aspecto robusto, sólido, compacto. En un principio es hemisférico que evoluciona lentamente a convexo o plano convexo con un perímetro frecuentemente sinuoso. Son de un tamaño apreciable, miden aproximadamente entre 5 a 17 cm. en ejemplares desarrollados. De coloración algo variable que va desde el blanco al marrón ocráceo, siendo el color más habitual un blanco cremoso. Tiene una cutícula separable, de textura lisa y pruinosa. Margen convulto -enrollado- que evoluciona a incurvado, sinuoso.
 
- Laminas: Láminas numerosas, muy apretadas, estrechas, sinuadas o escotadas y de color blanquecino a crema.
 
- Pie: Robusto, consistente, macizo, ligeramente claviforme, corto con relación al porte de la seta, homogéneo con el sombrero y blanquecino.
 
- Carne: Blanca, consistente, con un agradable olor y sabor a harina fresca.
 
ESPORADA, QUÍMICA Y MICROSCOPÍA:
- Reacciones químicas: Con hidróxido potásico la carne toma color ocre. Con guayaco a azul-verdoso. Con fenol al rosa que más tarde vira a pardo.
- Esporada: De color blanco.
- Esporas: Elipsoidales, blancas, de 5,5-6,5 X 3,5-4 µm., hialinas, y no amiloides.
- Basidios: Carminófilos y tetraspóricos.
 
ECOLOGÍA:
- Especie que fructifica en primavera en suelos humificados, húmedos y no contaminados. Aparece bajo espinos, endrinos y otros arbustos. Siempre en grupos, abundantemente en cada mata. Estas se mantienen en secreto por los aficionados, compartiendo el mismo sitio varias personas.
 
- En ocasiones, pocas, puede fructificar en otoño.
 
COMESTIBILIDAD:
- Excelente, se consume y comercializa con profusión, llegando a tener precios muy elevados. Su consumo es intensivo durante ciertos días en algunas poblaciones. Por ejemplo, el día de San Prudencio, en Vitoria, donde es tradicional comerlos en revuelto.
 
- Es de consistencia algo dura, de un sabor especialmente farinoso y con un regusto un poco amargo, lo que hace que no a todos los aficionados les guste.
 
PRECAUCIONES:
- Es difícil confundir esta seta por ser en primavera cuando fructifica, época en que las setas parecidas no suelen abundar.
 
- Si fuera en otoño habría que tener cuidado con el tóxico Entoloma siuatum (Bull. ex Pers.: Fr.) Kum. (Entoloma lividum Bull.:Quél.), de láminas amarillas o rosas, espaciadas y libres. Además el sombrero tiene una cutícula de tonos grises con unas mínimas fibrillas radiales y es poco separable de la carne. Es de esporada rosa y no blanca como la del Calocybe gambosa (Fr.) Donk. Por estas razones es más común la intoxicación por recolectar esta setas fuera de temporada pensando que son de "lansarones de aparición tardía", y recoger Entoloma lividum Bull.:Quél.
 
- Hay que tener cuidado con otras setas las tóxicas de posible fructificación primaveral como la Amanita verna (Bull.) Lam., de color blanco puro, con volva y anillo, o el Inocybe patouillardii Bres. más pequeño y menos consistente, de sombrero cónico y mamelonado, con láminas grises y olor desagradable.
 
COMENTARIOS:
- A pie de monte se han llegado a pagar hasta 100 €/Kg, antes de San Prudencio, patrón de Álava. El motivo es la tradición de tomar ese día un "revuelto de perretxikos". Pasada la fiesta vuelve a tener precios más lógicos.
 
- Tiene al igual que el Hypholoma capnoides (Fr.) P. Kumm., el Agaricus campestris L. o el Craterellus cornucopiodes (L.) Pers. un efecto hipoglucemiante, es decir que disminuye el contenido de azúcar de la sangre, por lo que está recomendado su consumo para los diabéticos.

Jorge Jiménez Santos  

 
BASIDIOMYCETES
ÍNDICE